pathetisch, lyrisch en dogmatisch

Pathetisch volgens het woordenboek:

  1. pathetisch pathetisch bijv.naamw.Uitspraak:   [pate'tis, pɑte'tis] uitdrukking gevend aan heftige emoties Voorbeelden:   `Levensliederen horen pathetisch gezongen te worden.`, `Oké, ze heeft dun en slap haar, maar om daar zó pathetisch over te doen...`Synoniemen:   ... Gevonden op http://www.woorden.org/woord/pathetisch
  2. Pathetisch Let op: Spelling van 1858 pathétique, Fr., pathetiek, hartstogtelijk, roerend; vol kracht en waardigheid. Zie Pathos  Gevonden op http://www.encyclo.nl/lokaal/10608
  3. PathetischLet op: Spelling (deels) uit 1864: [bijvoegelijk naamwoord] hoogdravend, treffend, roerend.*...THOLOOG, m. (...ogen), ziektekundige. *...THOLOGIE, v. [geen meervoud] ziekteleer.*...THOLOGISCH, [bijvoegelijk naamwoord] tot de ziekteleer behorende. Gevonden op http://www.dbnl.org/tekst/cali003nieu01/cali003nieu01_0019.htm
  4. pathetisch [bijvoeglijk naamwoord]• overdreven hartstochtelijk en hoogdravend
    vb:hij hield een pathetische toespraak
    bijvoeglijk naamwoord: pa-the-tisch
    pathetischer Gevonden op http://www.muiswerk.nl/WRDNBOEK/LTR_P/W7566.HTM
  5. pathetisch aandoenlijk, roerend dramatisch, overdreven
    Gevonden op http://www.woorden-boek.nl/woord/pathetisch
  6. PATHETISCH 1) Aandoenlijk 2) Dramatisch 3) Gezwollen 4) Hoogdravend 5) Hartroerend 6) Hartverscheurend 7) Hartstochtelijk bewogen 8) Melodramatisch 9) Roerend 10) Uitbundig 11) Zielroerend 12) Zeer aandoenlijk  Gevonden op http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/PATHETISCH/1
Het Griekse "pathos" betekent gewoon "gevoel", evenals het Latijnse "affectus", al is het eerste afgeleid van het passieve ondergáan, en het tweede van het actieve aandoen. In onze taal heeft het woord "pathos" bijna exclusief de betekenis gekregen van opgeklopt gevoel en de overdreven aandoende uiting daarvan. "Pathetiek" is hetzelfde, maar dan tot stijl verheven. Een benadering of manier van denken karakteriseren als pathetisch is dus een op vernietiging gerichte kritiek.

Toch wordt dit grove geschut vaak ingezet tegen pogingen om het gebied van ons kennen uit te breiden buiten de door het postulaat van materialiteit beschreven grenzen. Psychologisch en wetenschapstheoretisch is de zwaar emotionele lading van menige kritiek erg leerzaam. "Waardevrij", in de (ter zake enig juiste) zin van "zonder vooroordeel", is een dergelijke reactie klaarblijkelijk níet. Er staat voor de "verdediger der rationaliteit" kennelijk nog iets heel anders op het spel dan wetenschappelijke objectiviteit: de eigen veiligheid.

Wanneer, zoals met betrekking tot de wetenschap, rationaliteit vrijwel algemeen wordt opgevat als discursieve bewijsbaarheid, en deze als enig aanvaardbare basis voor objectieve kennis, dan betekent een beschuldiging van irrationaliteit radicale verwerping als serieus te nemen denker en onderzoeker. Zoals zo vaak bij tegenstellingen is ook hierin een paradox verscholen. Het wetenschappelijk exorcisme heeft iets weg van een verdrijving uit het "aards" paradijs, terwijl het tegelijkertijd de ontkenning schijnt te impliceren van een "hemels" paradijs, omdat de daarvoor nodige sleutel van een verboden type is! Maar wat is een aards paradijs dan anders dan een uitzichtloze gevangenschap?

Als mens ben ik vrij te roeien met de riemen die ik heb, en niet alleen met de riemen die officieel zijn goedgekeurd. Ik mag mijn zintuigen gebruiken en mijn mentale vermogens van voorstelling, voelen, denken enzovoorts. Het menselijk kennen gaat meerdere wegen, en niet alleen die van de logische redenering. In feite is logica een, vaak noodzakelijke, omweg. Maar dat maakt haar niet tot "koninklijke", laat staan enig juiste weg. Het is de weg van de mens als klerk; de koning stapt zijn werkelijkheid "zijndelijk" binnen, in majesteitelijke eenvoud en zonder enig vooroordeel.

Dat mag dan pathetisch klinken, maar intussen probeer ik de poten weg te zagen onder een eenzijdig opgevatte "redelijkheid". De veiligheid die wordt geboden door de methoden der wetenschap blijft strikt beperkt tot de principieel tijdelijke interactie van het materiële organisme met de aardse omgeving. Reizen binnen het materiële universum voegen daar niets aan toe. Het heeft geen zin struisvogelpolitiek te bedrijven door de bestaansmogelijkheid van andere werkelijkheidsgbieden wetenschappelijk onbesproken te laten. Integendeel: de enige kans aan het "huis clos" te ontsnappen is mentale openheid

Lyrisch volgens het woordenboek:

  1.  lyrisch lyrisch bijv.naamw.Uitspraak:   ['liris] heel enthousiast, emotioneel Voorbeeld:   `het publiek is lyrisch over haar laatste boek` ... Gevonden op http://www.woorden.org/woord/lyrisch
  2. lyrisch 1 Van de aard van lyriek, tot de lyriek behorend. 2 Bevlogen, enthousiast, laaiend enthousiast, wild enthousiast. Gevonden op http://www.woorden-boek.nl/woord/lyrisch
  3.  Lyrisch Let op: Spelling van 1858 oorspronkelijk een gedicht, dat bij de lyra gezongen werd; ook zulkeen, waarin de dichter zijnen eigen hartstogfeelijken toestand schetst, van hier lyrisch dichter, lier- of gevoeldichter Gevonden op http://www.encyclo.nl/lokaal/10608
  4. Lyrisch Let op: Spelling (deels) uit 1864: [bijvoegelijk naamwoord] tot de lier behorende; een - (lier-)dichter. Gevonden op http://www.dbnl.org/tekst/cali003nieu01/cali003nieu01_0015.htm
  5. LYRISCH 1) Dichterlijk 2) Dolenthousiast 3) Enthousiast 4) Gevoelvol 5) Het lierdicht betreffend 6) Laaiend enthousiast 7) Opgetogen 8) Teer 9) Van gedichten wordt men enthousiast (crypt.) 10) Zeer enthousiast  Gevonden op http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/LYRISCH/1

 

Lyriek

Lyriek is in de letterkunde de verzamelnaam voor teksten, meestal gedichten, die een persoonlijk gevoel uiten. Het woord is afgeleid van het Griekse λύρα (lura), dat "lier" betekent. In de oorspronkelijke betekenis zijn het dus gedichten of liedteksten die met de lier begeleid kunnen worden. De lyriek wordt als literair genre traditioneel onderscheiden van de epiek, de dramatiek en de didactiek. Het verschil met epiek zit hem erin dat bij epiek een verhaal verteld wordt, een opeenvolging van gebeurtenissen, terwijl bij lyriek gevoelens geuit worden, bijvoorbeeld een liefdesverklaring of het bezingen van de schoonheid van de natuur. Bij lyriek gaat het dus om korte, niet verhalende gedichten. Een van de eerste lyrische dichters was Sappho. Het belangrijkste genre van de lyriek is het sonnet. Het leeuwendeel van de negentiende- en twintigste-eeuwse poëzie hoort ook bij de lyriek.

Dogmatisch volgens het woordenboek:

  1. dogmatisch dogmatisch bijv.naamw.Uitspraak:   [dɔxˈmatis] met opvattingen die niet veranderd kunnen worden Voorbeeld:   `een dogmatisch ingesteld mens` ... Gevonden op http://www.woorden.org/woord/dogmatisch
  2. dogmatisch leerstellig Gevonden op http://www.woorden-boek.nl/woord/dogmatisch
  3. dogmatisch volgens een dogma. Gevonden op http://nl.wiktionary.org/wiki/dogmatisch
  4. DOGMATISCH 1) Doctrinair 2) De grondslag betreffende 3) Eigenzinnig 4) Leerstellig 5) Orthodox 6) Volgens de leer 7) Vast 8) Zeker Gevonden op http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/DOGMATISCH/1

Dogmatisme

Dogmatisme is de meer algemene duiding voor een overtuiging of houding waarbij iemand niet meer in staat is zijn opinies te herzien op grond van nieuwe informatie. Het begrip "dogmatisme" impliceert dat iemand zijn overtuigingen op een onnadenkende en conformistische manier hanteert zonder de fundamenten daarvan in vraag te willen stellen. Dogmatisme wordt als onverenigbaar gezien met een wetenschappelijke en/of rationele ingesteldheid, waar zelfcorrectie intrinsiek deel van uit maakt.

Een dogma (Grieks: δόγμα, meervoud: δόγματα) is een leerstelling die als onbetwistbaar wordt beschouwd door een religie, ideologie of andere organisatie. Een dogma is een fundamenteel concept ter onderbouwing van een gedachtegoed, daarom wordt de aanhanger van dit gedachtegoed geacht er niet van af te wijken en het nooit te betwisten of te betwijfelen. De term wordt binnen de religie beschrijvend gehanteerd, terwijl de benaming dogma buiten de religie vaak wordt gebruikt met een kleinerende ondertoon, refererend aan "gevestigde" concepten met een specifiek standpunt en daarmee met een bedenkelijke basis. Deze kleinerende ondertoon is nog sterker aanwezig in de term dogmatisch, die wordt gebruikt voor personen van wie wordt gemeend dat ze onbuigzame geloofsovertuigingen hebben en niet openstaan voor rationele argumenten. Dit gebruik van de term dogmatisch wordt ook aangetroffen waar overtuigingen in de maatschappij en het wetenschappelijk paradigma kritisch worden beschreven.

Maak jouw eigen website met JouwWeb